Göktürk devleti kimlerle savaştı ?

Göktürk Devleti Kimlerle Savaştı? – Bir Filozofun Gözünden Tarihin Ontolojisi

Göktürkler, yalnızca demirle değil, düşünceyle de savaşan bir uygarlıktı. Onların mücadeleleri, sadece ordu meydanlarında değil, varoluşun anlamında yankılanır. Her savaş, insanın kendisiyle yaptığı içsel çatışmanın bir yansıması değil midir? Bu yazıda, Göktürk Devleti’nin savaşlarını etik, epistemolojik ve ontolojik açıdan sorgulayacağız. Çünkü tarih, sadece olayların kronolojisi değil; aynı zamanda insanın “niçin varız?” sorusuna verdiği cevaplardır.

—

Etik Açıdan: Savaşın Meşruiyeti ve Göktürklerin Duruşu

Etik bir perspektiften bakıldığında, Göktürklerin savaşları “haklı savaş” kavramının erken örneklerindendir. Onlar, özgürlük ideali uğruna savaştılar. Çin’in kuzeyinde yükselen bu devlet, sadece toprak değil, bağımsızlık bilincini korumak için mücadele etti. Bu bağlamda savaş, bir saldırı değil, bir savunmaydı.

Bumin Kağan’ın kurduğu düzen, adaletin ve dayanışmanın etik temellerine dayanıyordu. Ancak şu soruyu sormak gerekir: Bir halkın özgürlüğü için yapılan savaş, başka halkların özgürlüğünü kısıtlıyorsa, bu hâlâ etik midir? Göktürklerin Çin, Kitan, ve Töles gibi topluluklarla olan mücadeleleri, bu sorunun zamansız yankısını taşır.

Savaşın ahlaki boyutu, sadece niyete değil, sonuçlara da bağlıdır. Göktürklerin amacı, sömürmek değil, varoluşlarını korumaktı. Bu yüzden onların savaş etiği, “koruyucu savaş” paradigmasıyla açıklanabilir.

—

Epistemoloji: Bilginin Gücü ve Stratejinin Bilgeliği

Epistemolojik açıdan savaş, bilgiyle kazanılır. Göktürklerin başarısının ardında yalnızca demir değil, bilgi vardı. Çin’in devlet yapısını, diplomasi sanatını ve ticaret ağlarını iyi analiz ettiler.

Onlar için bilgi, yalnızca düşmanı tanımak değil; kendini bilmek anlamına geliyordu. “Kendini bilen, bin savaşı da kazanır” sözü, Göktürk stratejisinin özünü yansıtır.

Fakat şu soruyu düşünelim: Bilgi, sadece bir araç mı, yoksa bir amaç mıdır? Göktürklerin Çin’e karşı yürüttüğü savaşlarda, istihbaratın, elçiliklerin ve kültürel etkileşimin rolü, bilginin hem kurtarıcı hem yıkıcı gücünü gösterir. Çünkü bilgi, insanın elinde hem bir kalkan hem de bir hançer olabilir.

—

Ontoloji: Savaşın Varlıkla İmtihanı

Ontolojik düzlemde savaş, varlık mücadelesidir. Göktürkler için savaşmak, sadece yaşamak değil, var olmak demekti. Onların tarih sahnesindeki varlığı, yokluk korkusuyla anlam kazanır. Bu bağlamda Çin, sadece bir düşman değil, varoluşun “öteki”sidir.

Göktürklerin Tölesler, Uygurlar, Kitanlar, Avarlar ve Bizans ile dolaylı temasları, insanın “ötekiyle” kurduğu varlık ilişkisini gösterir. Her savaş, bir aynaya bakmak gibidir; insan, düşmanında kendi karanlığını görür.

Bir filozofun sorusu burada yankılanır: “Varlık, savaştan mı doğar, yoksa savaş varlığı mı yok eder?” Göktürklerin tarihi, bu ikilemin canlı örneğidir. Onlar hem varlığı kuran hem de varlığı tehdit eden güç oldular. Bu ontolojik gerilim, insanlık tarihinin de özüdür.

—

Göktürklerin Savaştığı Güçler

Tarihsel olarak Göktürkler, Çin Hanedanlıkları (özellikle Sui ve Tang), Töles Boyları, Kırgızlar, Uygurlar ve Batı’daki Bizans İmparatorluğu’nun müttefikleri ile doğrudan veya dolaylı savaşlar yürüttüler. Bu savaşlar, yalnızca güç çatışmaları değil, uygarlıkların anlam arayışlarıydı.

Her savaşta yeni bir bilgi, her yenilgide yeni bir anlam doğdu. Göktürklerin yükselişi kadar düşüşü de bu ontolojik döngünün bir parçasıdır.

—

Sonuç: Savaşın Anlamı ve Göktürklerin Mirası

Göktürk Devleti’nin savaşları, bir imparatorluğun değil, bir düşüncenin savaşlarıydı: var olmanın ve insan kalmanın savaşı. Onların mirası, bugünün insanına şu soruyu bırakır:

“Biz hangi özgürlük uğruna savaşıyoruz, ve bu savaş bizi kim yapıyor?”

Tarih bize yalnızca geçmişi değil, geleceği de öğretir. Çünkü Göktürkler, sadece bir devlet değil; insanın anlam arayışının kadim yankısıdır.

—

Etiketler: #Göktürkler #Felsefe #Etik #Epistemoloji #Ontoloji #TarihselFelsefe #TürkTarihi